Το κράτος του Χαλίφα Χαφτάρ είναι Χρεωκοπημένο - Πως διείσδυσε η Wagner
Η ανατολική παράλληλη κυβέρνηση που λειτουργεί υπό τον de facto έλεγχο του στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ έχει ήδη δημιουργήσει το μεγαλύτερο χρέος στη σύγχρονη ιστορία της Λιβύης.
{inAds}
Μέσα σε μόλις δύο χρόνια, αυτή η αρχή δημιούργησε ένα έκτακτο νέο χρέος ύψους 129 δισεκατομμυρίων LYD (24 δισεκατομμύρια ευρώ), ωθώντας το συνολικό εγχώριο χρέος της Λιβύης στα 284 δισεκατομμύρια LYD – το υψηλότερο στη σύγχρονη ιστορία της χώρας αναφέρει το middleeastmonitor.
Για ένα έθνος με λιγότερους από επτά εκατομμύρια ανθρώπους, αυτός ο ρυθμός και η κλίμακα συσσώρευσης χρέους είναι συγκλονιστική. Εγείρει ένα αναπόφευκτο ερώτημα: πού πήγαν αυτά τα χρήματα;
Αυτός ο μηχανισμός – που συχνά περιγράφεται απλώς ως «εκτύπωση χρήματος» – επέτρεψε στο ανατολικό στρατιωτικό καθεστώς να χρηματοδοτήσει τις δαπάνες του ελλείψει κατανομής εσόδων από το πετρέλαιο ή νόμιμης αρχής δανεισμού.
Ανεξάρτητοι έλεγχοι επιβεβαίωσαν την κλίμακα αυτής της πρακτικής. Ο εγκληματολογικός έλεγχος της Deloitte στην Κεντρική Τράπεζα της Λιβύης, που ανατέθηκε για την αξιολόγηση των συναλλαγών μεταξύ των αντίπαλων υποκαταστημάτων, αποκάλυψε ότι δισεκατομμύρια δηνάρια είχαν ήδη εισρεύσει στην οικονομία μέσω 46,8 δισεκατομμυρίων LYD σε τραπεζικές καταθέσεις και 13,8 δισεκατομμυρίων LYD σε εκτύπωση νομισμάτων. Αυτά τα ευρήματα έδειξαν πώς η προσφορά χρήματος είχε επεκταθεί τεχνητά, εκτός των κανονικών οικονομικών ελέγχων.
Από το 2023, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί περαιτέρω. Με την επανεμφάνιση της κυβέρνησης της ανατολικής παράλληλης, η νομισματική χρηματοδότηση όχι μόνο επανήλθε αλλά επιταχύνθηκε σε πρωτοφανή επίπεδα. Σε λιγότερο από τρία χρόνια, δημιουργήθηκαν επιπλέον 129 δισεκατομμύρια LYD σε νέο χρέος – ποσό ίσο με σχεδόν το 80% του συνόλου του δημόσιου χρέους που συσσωρεύτηκε από αντίπαλες κυβερνήσεις κατά τη διάρκεια ολόκληρης της περιόδου 2014-2020.
Το αποτέλεσμα είναι μια διπλή κρίση: από τη μία πλευρά, η διάβρωση της ανεξαρτησίας της Κεντρικής Τράπεζας, καθώς ο ανατολικός κλάδος του θεσμικού οργάνου λειτουργεί ως θησαυροφυλάκιο για τις πολιτικές αρχές και όχι ως νομισματική αρχή. αφετέρου, η ανάδυση ενός παράλληλου χρηματοπιστωτικού συστήματος που τροφοδοτεί τη διαφθορά, αποσταθεροποιεί τη συναλλαγματική ισοτιμία και παρέχει ροές χρηματοδότησης σε μη κρατικούς φορείς που δραστηριοποιούνται εκτός του νομικού πλαισίου της Λιβύης.
Με ένα προπύργιο στην Αλ-Τζούφρα, η Βάγκνερ έχει μετατρέψει τη Λιβύη σε κόμβο για τις επιχειρήσεις του σε όλη την Αφρική. Η ροή μη ελεγχόμενων λιβυκών κεφαλαίων, που διοχετεύονται μέσω παράτυπων συναλλαγών και της μαύρης αγοράς, παρέχει ένα εύκολο και αμφισβητήσιμο μέσο χρηματοδότησης αυτών των αναπτύξεων, από τη Λιβύη στην περιοχή του Σαχέλ.
Ωστόσο, η απειλή δεν τελειώνει εκεί. Περιφερειακές αναφορές δείχνουν ότι οι Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης του Σουδάν (RSF) ενδέχεται επίσης να λαμβάνουν έμμεση οικονομική υποστήριξη μέσω της Λιβύης, ενισχύοντας έναν από τους πιο καταστροφικούς πολέμους της Αφρικής. Στην καρδιά αυτής της δυναμικής βρίσκεται το ευρύτερο δίκτυο εξωτερικών πελατών – κυρίως το Άμπου Ντάμπι – το οποίο χρησιμοποιεί εδώ και καιρό τη Λιβύη, και ειδικότερα τον Χάφταρ, ως αγωγό για την επέκταση της επιρροής του στο Σουδάν. Υπό αυτή την έννοια, ο ίδιος δημοσιονομικός μηχανισμός που εξουσιοδοτεί τον Βάγκνερ στη Λιβύη αξιοποιείται επίσης για να εδραιώσει βίαιους παράγοντες στο Σουδάν και σε ολόκληρο το Σαχέλ.
Οι συνέπειες είναι σοβαρές: η εξάρτηση του Χάφταρ από την ανεξέλεγκτη νομισματική χρηματοδότηση δημιουργεί ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα που συντηρεί μισθοφορικές ομάδες και παράτυπες πολιτοφυλακές ταυτόχρονα, ενσωματώνοντάς τις βαθύτερα σε περιφερειακές συγκρούσεις. Αυτή η περιχαράκωση κινδυνεύει να παρατείνει την αστάθεια, να επιδεινώσει τον εκτοπισμό και να εντείνει τις προσφυγικές κρίσεις και τις μεταναστευτικές ροές.
Για τους Αφρικανούς και τους Ευρωπαίους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, ο κίνδυνος είναι σαφής – η δημοσιονομική αταξία της Λιβύης δεν είναι ένα εσωτερικό πρόβλημα – αλλά ένας περιφερειακός πολλαπλασιαστής κρίσης, που ενεργοποιείται από εξωτερικές δυνάμεις που εκμεταλλεύονται τα τρωτά σημεία της.
Τα ναρκωτικά και τα όπλα διασχίζουν τα πορώδη σύνορα στο Τσαντ, το Σουδάν και τον Νίγηρα, ενώ οι διαδρομές λαθρεμπορίου ανθρώπων ενισχύονται προς τα βόρεια, τροφοδοτώντας απευθείας τους μεταναστευτικούς διαδρόμους της Μεσογείου που η Βόρεια Αφρική και η Ευρώπη δίνουν προτεραιότητα ως κορυφαία ανησυχία για την ασφάλεια.
Για τη Βόρεια Αφρική και την Ευρώπη, των οποίων η προτεραιότητα είναι η σταθερότητα κατά μήκος της Μεσογείου, το μάθημα είναι σαφές – η εταιρική σχέση με τη Λιβύη πρέπει να έχει τις ρίζες της σε διαφανείς, υπεύθυνους θεσμούς – όχι σε παράλληλες αρχές που ευδοκιμούν στο νομισματικό χάος.
Η σοβαρότητα της νομισματικής κρίσης της Λιβύης δεν είναι απλώς θέμα δημοσιονομικής κακοδιαχείρισης. Είναι ένας στρατηγικός πολλαπλασιαστής απειλών, που συνδέει τη συσσώρευση χρέους στη Βεγγάζη με τη χρηματοδότηση μισθοφόρων, τις περιφερειακές συγκρούσεις, τις παράνομες οικονομίες και τις προσφυγικές κρίσεις.
Εάν αφεθεί ανεξέλεγκτη, αυτή η πορεία θα μπορούσε να οδηγήσει στην κατάρρευση της οικονομίας και της ασφάλειας της Λιβύης μέσα σε λίγα χρόνια – με καταστροφικές συνέπειες για τον λαό της και αποσταθεροποιητικές επιπτώσεις σε ολόκληρη την Αφρική και στην Ευρώπη.
Μέσα σε μόλις δύο χρόνια, αυτή η αρχή δημιούργησε ένα έκτακτο νέο χρέος ύψους 129 δισεκατομμυρίων LYD (24 δισεκατομμύρια ευρώ), ωθώντας το συνολικό εγχώριο χρέος της Λιβύης στα 284 δισεκατομμύρια LYD – το υψηλότερο στη σύγχρονη ιστορία της χώρας αναφέρει το middleeastmonitor.
Για ένα έθνος με λιγότερους από επτά εκατομμύρια ανθρώπους, αυτός ο ρυθμός και η κλίμακα συσσώρευσης χρέους είναι συγκλονιστική. Εγείρει ένα αναπόφευκτο ερώτημα: πού πήγαν αυτά τα χρήματα;
Libya faces a severe monetary crisis spilling over its borders, driving regional instability and migration flows.
— Business Insider Africa (@BusInsiderSSA) September 11, 2025
The Eastern parallel government led by Khalifa Haftar accumulates unprecedented debt, destabilising the economy further.
Irregular financial practices have resulted… pic.twitter.com/FatsCZjlGw
Οι μηχανισμοί της ανεξέλεγκτης δημιουργίας χρήματος
Για περισσότερα από τέσσερα χρόνια, ο ανατολικός κλάδος της Κεντρικής Τράπεζας έχει συντηρηθεί μέσω μιας πρακτικής δημιουργίας χρήματος από το τίποτα – δανειζόμενος απευθείας από το δημόσιο ταμείο και εκδίδοντας ρευστότητα χωρίς αντίστοιχο ισολογισμό.Αυτός ο μηχανισμός – που συχνά περιγράφεται απλώς ως «εκτύπωση χρήματος» – επέτρεψε στο ανατολικό στρατιωτικό καθεστώς να χρηματοδοτήσει τις δαπάνες του ελλείψει κατανομής εσόδων από το πετρέλαιο ή νόμιμης αρχής δανεισμού.
Ανεξάρτητοι έλεγχοι επιβεβαίωσαν την κλίμακα αυτής της πρακτικής. Ο εγκληματολογικός έλεγχος της Deloitte στην Κεντρική Τράπεζα της Λιβύης, που ανατέθηκε για την αξιολόγηση των συναλλαγών μεταξύ των αντίπαλων υποκαταστημάτων, αποκάλυψε ότι δισεκατομμύρια δηνάρια είχαν ήδη εισρεύσει στην οικονομία μέσω 46,8 δισεκατομμυρίων LYD σε τραπεζικές καταθέσεις και 13,8 δισεκατομμυρίων LYD σε εκτύπωση νομισμάτων. Αυτά τα ευρήματα έδειξαν πώς η προσφορά χρήματος είχε επεκταθεί τεχνητά, εκτός των κανονικών οικονομικών ελέγχων.
Από το 2023, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί περαιτέρω. Με την επανεμφάνιση της κυβέρνησης της ανατολικής παράλληλης, η νομισματική χρηματοδότηση όχι μόνο επανήλθε αλλά επιταχύνθηκε σε πρωτοφανή επίπεδα. Σε λιγότερο από τρία χρόνια, δημιουργήθηκαν επιπλέον 129 δισεκατομμύρια LYD σε νέο χρέος – ποσό ίσο με σχεδόν το 80% του συνόλου του δημόσιου χρέους που συσσωρεύτηκε από αντίπαλες κυβερνήσεις κατά τη διάρκεια ολόκληρης της περιόδου 2014-2020.
Το αποτέλεσμα είναι μια διπλή κρίση: από τη μία πλευρά, η διάβρωση της ανεξαρτησίας της Κεντρικής Τράπεζας, καθώς ο ανατολικός κλάδος του θεσμικού οργάνου λειτουργεί ως θησαυροφυλάκιο για τις πολιτικές αρχές και όχι ως νομισματική αρχή. αφετέρου, η ανάδυση ενός παράλληλου χρηματοπιστωτικού συστήματος που τροφοδοτεί τη διαφθορά, αποσταθεροποιεί τη συναλλαγματική ισοτιμία και παρέχει ροές χρηματοδότησης σε μη κρατικούς φορείς που δραστηριοποιούνται εκτός του νομικού πλαισίου της Λιβύης.
Χρηματοδοτικό χάος: Η Βάγκνερ, το Σουδάν και ο περιφερειακός ιστός της σύγκρουσης
Μία από τις πιο ανησυχητικές συνέπειες της ανεξέλεγκτης νομισματικής χρηματοδότησης στην ανατολική Λιβύη είναι ο ρόλος της στη διατήρηση της Ομάδας Βάγκνερ – που τώρα μετονομάστηκε σε Africa Corps – και στην επέκταση της υποστήριξης σε συγκρούσεις πέρα από τα σύνορα της Λιβύης.Με ένα προπύργιο στην Αλ-Τζούφρα, η Βάγκνερ έχει μετατρέψει τη Λιβύη σε κόμβο για τις επιχειρήσεις του σε όλη την Αφρική. Η ροή μη ελεγχόμενων λιβυκών κεφαλαίων, που διοχετεύονται μέσω παράτυπων συναλλαγών και της μαύρης αγοράς, παρέχει ένα εύκολο και αμφισβητήσιμο μέσο χρηματοδότησης αυτών των αναπτύξεων, από τη Λιβύη στην περιοχή του Σαχέλ.
Ωστόσο, η απειλή δεν τελειώνει εκεί. Περιφερειακές αναφορές δείχνουν ότι οι Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης του Σουδάν (RSF) ενδέχεται επίσης να λαμβάνουν έμμεση οικονομική υποστήριξη μέσω της Λιβύης, ενισχύοντας έναν από τους πιο καταστροφικούς πολέμους της Αφρικής. Στην καρδιά αυτής της δυναμικής βρίσκεται το ευρύτερο δίκτυο εξωτερικών πελατών – κυρίως το Άμπου Ντάμπι – το οποίο χρησιμοποιεί εδώ και καιρό τη Λιβύη, και ειδικότερα τον Χάφταρ, ως αγωγό για την επέκταση της επιρροής του στο Σουδάν. Υπό αυτή την έννοια, ο ίδιος δημοσιονομικός μηχανισμός που εξουσιοδοτεί τον Βάγκνερ στη Λιβύη αξιοποιείται επίσης για να εδραιώσει βίαιους παράγοντες στο Σουδάν και σε ολόκληρο το Σαχέλ.
Οι συνέπειες είναι σοβαρές: η εξάρτηση του Χάφταρ από την ανεξέλεγκτη νομισματική χρηματοδότηση δημιουργεί ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα που συντηρεί μισθοφορικές ομάδες και παράτυπες πολιτοφυλακές ταυτόχρονα, ενσωματώνοντάς τις βαθύτερα σε περιφερειακές συγκρούσεις. Αυτή η περιχαράκωση κινδυνεύει να παρατείνει την αστάθεια, να επιδεινώσει τον εκτοπισμό και να εντείνει τις προσφυγικές κρίσεις και τις μεταναστευτικές ροές.
Για τους Αφρικανούς και τους Ευρωπαίους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, ο κίνδυνος είναι σαφής – η δημοσιονομική αταξία της Λιβύης δεν είναι ένα εσωτερικό πρόβλημα – αλλά ένας περιφερειακός πολλαπλασιαστής κρίσης, που ενεργοποιείται από εξωτερικές δυνάμεις που εκμεταλλεύονται τα τρωτά σημεία της.
Η παραοικονομία και η διεθνής έκθεση
Πλημμυρίζοντας την οικονομία με μη ελεγχόμενα κεφάλαια, οι ανατολικές αρχές χρηματοδότησαν έμμεσα μια παραοικονομία που αποσταθεροποιεί τη Λιβύη εσωτερικά, ενώ διαχέεται σε γειτονικά κράτη.Τα ναρκωτικά και τα όπλα διασχίζουν τα πορώδη σύνορα στο Τσαντ, το Σουδάν και τον Νίγηρα, ενώ οι διαδρομές λαθρεμπορίου ανθρώπων ενισχύονται προς τα βόρεια, τροφοδοτώντας απευθείας τους μεταναστευτικούς διαδρόμους της Μεσογείου που η Βόρεια Αφρική και η Ευρώπη δίνουν προτεραιότητα ως κορυφαία ανησυχία για την ασφάλεια.
Για τη Βόρεια Αφρική και την Ευρώπη, των οποίων η προτεραιότητα είναι η σταθερότητα κατά μήκος της Μεσογείου, το μάθημα είναι σαφές – η εταιρική σχέση με τη Λιβύη πρέπει να έχει τις ρίζες της σε διαφανείς, υπεύθυνους θεσμούς – όχι σε παράλληλες αρχές που ευδοκιμούν στο νομισματικό χάος.
Η σοβαρότητα της νομισματικής κρίσης της Λιβύης δεν είναι απλώς θέμα δημοσιονομικής κακοδιαχείρισης. Είναι ένας στρατηγικός πολλαπλασιαστής απειλών, που συνδέει τη συσσώρευση χρέους στη Βεγγάζη με τη χρηματοδότηση μισθοφόρων, τις περιφερειακές συγκρούσεις, τις παράνομες οικονομίες και τις προσφυγικές κρίσεις.
Εάν αφεθεί ανεξέλεγκτη, αυτή η πορεία θα μπορούσε να οδηγήσει στην κατάρρευση της οικονομίας και της ασφάλειας της Λιβύης μέσα σε λίγα χρόνια – με καταστροφικές συνέπειες για τον λαό της και αποσταθεροποιητικές επιπτώσεις σε ολόκληρη την Αφρική και στην Ευρώπη.
